Cumhuriyet tarihimizde kullanılmış olan tüm kağıt para türlerinin koleksiyonundan ibaret olan T.C. Kağıt Para koleksiyonu ve koleksiyonculuğu aslında hem çok zevkli bir birikim, hem de çok değerli ve primi yüksek bir yatırım argümanıdır. Çünkü T.C. Kağıt paraları gün geçtikçe kıymet kazanmakta olan, borsacıların ve büyük yatırımcıların dahi göz bebeği bir koleksiyon dalıdır.
Benim T.C. Kağıt Para koleksiyonu ile buluşmam, tanışmam yine çok küçük yaşlarıma dayanıyor… Ancak, tam manasıyla bir koleksiyon yapmaya yeni başladım diyebilirim. Eskiden, bir şekilde görür, gözlemler, inceler zevk alırdım, alınış satılışlarına çok kez tanık olup, fiyatların her seferinde farklılaşmasına mana veremezdim. Ama gördüm ki, şu anda senelik banka faizinin 3-4 katı, bireysel emeklilik sisteminin getirisinin 5-6 misli bir değer kazanma potansiyeli var bizim kağıt paralarımızda. Bu durum benim için çok büyük bir fırsat manasına geldi ve gecikmeden T.C. Kağıt Para koleksiyonuna başladım. Aynı zamanda ticaretini yaptığım için belki bir yandan koleksiyonunu yapmak çok güç gelebilir diye düşündüm ilk başlarda, ama sonuçta bu işten zevk alacaksam bunu maksimum düzeye çıkarmalıyım diye düşündüm ve nihai kararımı verdim.
Peki, hiç bilmeyenler için nedir bu T.C. Kağıt Para koleksiyonu? Adından da anlaşıldığı üzere, Cumhuriyet tarihimizin ilk senelerinden günümüze değin tedavül etmiş ve etmemiş tüm kağıt paraların bir araya getirilmesi işidir. Bilgi, deneyim, sabır, takip isteyen ve aslında gerçekten çok zor bir koleksiyon dalıdır. Tedavül etmemiş kelimesi, sadece bir dönem Almanya’dan ülkemize gemiyle gelen, İnönü resimli banknotları taşıyan geminin batması neticesinde tedavül etmediği halde, daha sonra bir şekilde ele geçirilip koleksiyona koyabilme fırsatı bulduğumuz paralarla ilgili bir durumdur ve diğer tüm paralar tedavül etmiş paralardır.
Tedavül etmiş ve etmemiş kağıt paralarımız emisyon olarak adlandırdığımız gruplara ayrılır, bilmeyenler için her dönem aralığının bir emisyon olduğunu düşünmek kaba taslak doğru bir yaklaşımdır. Örneğin, günümüzde yeni tedavül eden paralar 9. Emisyon ve geçtiğimiz sene tedavül etmiş olan YTL serisi de 8. Emisyon paralardır.
Harf inkilabı öncesi tedavül etmiş paralarımız 1. Emisyon paralardır ve iyi kondüsyonlarda çok zor bulunurlar. Bu arada, sizlere kondüsyon kavramını ve aralıklarını da izah edeyim.
Türkiye’de kondüsyon dediğimizde, paranın ÇİL – ÇİL ALTI – ÇOK TEMİZ – TEMİZ olma durumlarını izah etmiş olmaktayız. Çil kelimesinin İngilizce terimsel karşılığı Uncirculated olduğundan, basitçe sirkülasyona çıkmamış, bir şekilde bankalar arasında kullanılmış ve o şekilde muhafaza edilmiş ya da günümüzde, daha çıktığı ilk günden itibaren koleksiyoncuların albümlerinde yerlerini almış ve yine sirkülasyona çıkmamış olan, kusursuz, lekesiz, kat izi olmayan paraları anlamaktayız. Çil altı, çil paranın en az 1 kusur ihtiva etmesiyle hasıl olan bir durumdur ve paranın ortasında bir cüzdan katı ya da paranın üzerinde hafif bir leke, sararma gibi belirtiler dahi çil parayı çil altı kategoriye sokmaktadır. Aynı mantıkla geriye doğru geldiğimizde çok temiz ve temiz terimleriyle karşılaşırız. Yurtdışı para koleksiyoncularında bu tabirler çok daha geniş bir şekilde sınıflandırılmıştır ve Uncirculated, Almost Uncirculated, Extra Fine, Fine, Fine +, Very Good, Good gibi bir çok kavramsal aralık kullanılmaktadır. O yüzden 4 terimle tabir edildiği için, ülkemizde T.C. Kağıt Para koleksiyonculuğu önemle deneyim gerektiren bir daldır, en azından bilgisine ve deneyimine güvenmiş olduğunuz bir koleksiyonerin ekspertizliğine mutlak suretle ihtiyaç duymanız gereken bir koleksiyon türüdür.
Birinci Emisyon olarak sınıflandırılan grupta 1 Lira, 5 Lira, 10 Lira, 50 Lira, 100 Lira, 500 Lira ve 1000 Lira mevcuttur. Bunlardan 1000 Lira, Cumhuriyet Kağıt para koleksiyonunun en nadir ve en yüksek fiyatlı parçasıdır ve günümüzde tespit edilebilmiş olarak sadece 16 adet bulunabileceği söylenmektedir. Bu durum bile bir rivayetten ibarettir ve bilinen 16 adet olduğu bile şüpheli bir durumdur. Ne kadar zor bir parça olduğunu ve değerinin ne mertebede olduğunu tahmin etmeye çalışın. Kondüsyonu çil olmasa dahi, en azından 100.000 Dolar gibi bir rakamın gözden çıkartılması gerekir ki, bu bile farazi bir yaklaşımdır. Örneğin, ben böyle bir paraya sahip olsam, 1.000.000 Dolar olarak da değer biçebilirim bu argümana, çünkü o kadar nadir bir paranın değerinden bahsetmek işte bu kadar güç bir durumdur ve zaten kataloglarda ifade edilen fiyatı da “alıcı – satıcı arasındaki anlaşmaya bağlı olarak göreceli” şeklindedir. Yani, tespit edilebilmiş bir fiyatı yoktur.
Diğer yandan bu serinin 1 Lira ve 5 Lirasının bile tam manasıyla çil kelimesiyle ifade ettiğimiz kondüsyonda bulmamız bir hayli zordur. İşte bu gibi durumlardan ötürü, T.C.Kağıt Para koleksiyonu bir hayli sabır isteyen bir koleksiyonculuk türüdür, ama o kadar zevkli bir türdür ki, her yeni para bulduğunuzda bir başka koleksiyonunuza bir parça koyup zevk aldığınız mertebenin emin olun kabaca 5-10 misli fazla haz duyabilir, heyecanlanabilirsiniz. Çünkü kullanılmış bir kağıt para grubunun, kullanılmamış olan çil kondüsyonlusundan kaç adet bulunabileceği gibi bir görecelilikten, 16 adet gibi çok çok nadir bir paradan, yine aynı derecede çok nadir ele geçebilen paralardan bahsetmekteyiz. Topluca bir araya getirdiğinizde, ki bu çok olanaklı bir durum değildir, kabaca 3-5 eksikle bir araya getirdiğinizde, sattığınız zaman iyi bir semtte lüks bir ev alacağınız bir parayı ihtiva ediyor olacaktır koleksiyonunuz. Öyle ki, bu koleksiyonu oluştururken harcadığınız parayı bir uzmana danışarak yapıyorsanız, büyük oranda kar elde edeceğinizi de ben garanti ediyorum. Ancak, yeterli ve gerekli bir deneyimden yoksun iken, kendi başınıza yaptığınızda, çok para kaybedebilirsiniz, çünkü kondüsyon aralıkları çok hassas ve tekrar altını çizerek belirtmekte fayda görüyorum ki, çok ayrıntılı bilgi ve deneyim gerektiren bir husustur.
Çok farklı örnekler vererek konunun heyecanını biraz daha genişletmek istiyorum. YTL serisini ele alalım. Örneğin, bu serinin 1 YTL’leri toplamda 79 türden oluşmaktadır. Normalde tüm banknotlar harf harf ve numaralara göre kategorilendirilebilir. A,B,C serisi, Z91 serisi ve numarası gibi. Ancak bu durum 1 YTL’lerde değişik bir şekilde ele alınmış ve sadece A serisi, toplam olarak 79 numaradan oluşturulmuştur. A 01 – A 79 aralığında toplam 79 adet 1 YTL’nin nominal değeri 79 YTL gibi gözükürken, bugün piyasada 1.000 Liradan işlem görmektedir. Bir diğer önemli durum ise, seri numarasının tekrarlı olmasından oluşan ve radar olarak tabir edilen A 01 888888 ya da A 11 111111 gibi örneklerden oluşan durumdur. (NOT: Radar kelimesi aslında çok farklı bir durumu ifade etmektedir ve verdiğim örnekteki seri numaraları “repeated numbers” olarak ifade edilmektedir, ancak Türkiye’de yaygın olarak radar olarak tabir görmektedir. Normalde radar, A 79 999997 gibi bir örnekle ifade edilse doğru bir ifade şekli olurdu, ancak ülkemizdeki koleksiyonculara radar nedir diye sorsanız %90 oranında bir kitle size A 01 222222 seri numarasına ve hatta A 01 123888 seri numarasına bile radar diyecektir). Ayrıntılardan uzaklaşıp işin heyecanlı olan kısmını izah etmek istiyorum. Böyle bir banknot nominal değerinin 10 ila 100 misli değerde işlem görmektedir. Tesadüfen elinize geçerse mutlaka bu işi yapan bir profesyonele danışın ya da hiçbir şey bilmiyorsanız www.gittigidiyor.com sitesine 1 Liradan başlatarak koyun ve ulaşacağı son rakamı heyecanla takip edin, emin olun fazlasıyla zevk alacaksınız.
Piyasada bu işle ilgili bir çok sayıda katalog ve referans kitap mevcuttur. Ama şunu belirtmek gerekir ki, bu katalogların ihtiva ettikleri rakamsal aralıklar, kondüsyon derecelendirmeleri bir çok yanlışlık, ya da piyasa ile uyuşmazlık içermektedir. Bu yüzden, en doğru seçimin, böylesine nitelikli ve anlamlı bir koleksiyona, sizi yarı yolda bırakmayacak bir profesyonel desteği ile başlamanın olduğunu, çok iyi analiz edilen paraların bir araya getirilmesinin 15 senelik bireysel emeklilik sisteminin sunduğu olanaklarla mukayese edildiğinde, koleksiyonunuzun size bu sisteme göre misliler nezdinde fazla bir getirisinin olacağını, daha da önemli olarak böyle bir koleksiyondaki nadir parçaların bir araya getirilmesinin emsalsiz bir durum teşkil edeceğini ya da muadilinin çok zor bulunacağını belirtmek isterim.
İşin bir de, tarihimize ve kültürümüze sahip çıkma boyutu var ki, aslında en önemli etkenlerden biri de budur. Böyle bir koleksiyona sahip olarak, emin olun kültürümüze de bir şekilde sahip çıkmanın vereceği haz ile dolup taşacaksınız. Ben bu hazzı almak için çalışan insanlara 20 seneden fazladır tanıklık ediyorum ve artık sıramın geldiğini düşünüyorum ve ilk adımımı atıyorum.
R.MERT ERDUMLU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder